Sualtı Kültür Mirasının Korunması Eğitmen Eğitimi Çalıştayı 6-7 Mart 2020 tarihinde İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi Sürekli Eğitim Merkezi'nde yapıldı. Eğitime, İzmir ve çevresinden çok sayıda TSSF/CMAS eğitmeni katıldı.
Organizasyonda, Kültür ve Turizm Bakanlığı'ndan bir temsilci, Türkiye Sualtı Sporları Federasyonu Başkanımız Doç. Dr. Şahin ÖZEN ve Akdeniz Üniversitesi Kültür Varlıkları Koruma ve Onarım Bölüm Başkanı Doç. Dr. Hakan ÖNİZ'in yanı sıra, çok sayıda akademisyen de yer aldı.
Çalıştay sadece eğitmenlerin katılımına açıktı ve ben de bir TSSF/CMAS eğitmeni olarak belirtmeliyim ki, bu organizasyona katılmaktan gurur duydum. Sebebi ise, sualtı kültür mirasının korunmasıyla ilgili, dünyada ilk kez CMAS Türkiye olarak, federasyonumuzun bu konuyu, 2 yıldız ve 3 yıldız dalıcıların eğitim dizgesine bir "zorunluluk" olarak eklemiş olması. Bu sebepten dolayı, federasyonumuz ve Akdeniz Üniversitesi, ülkenin değişik yerlerinde bu çalıştayları düzenleyerek, ülkemizdeki CMAS eğitmenlerini eğitiyor ve sertifikasyon sınavını başarıyla geçen eğitmenlerin de, 2 yıldız ve 3 yıldız öğrenci eğitimlerinde, bu konuyu işlemelerini istiyor. Konunun CMAS ekosistemine bir örnek olacağı ise ayrı bir gurur kaynağı. Çünkü ülkemizde dalıcı adaylarının bu eğitimi alması ve bilinçlenmesi, CMAS'ın diğer ülkelerdeki alt federasyonlarına da bir örnek teşkil edecek ve o federasyonlar da kendi ülkelerindeki eğitmenlerini bu şekilde yönlendirip farkındalık oluşturacaklar. Yeri gelmişken belirtmeliyim ki, ülkemizin bu konuda ilk ve örnek olmasında, Doç. Dr. Hakan ÖNİZ hocamızın, CMAS'ın Bilim Komitesi'nin bir üyesi olmasının büyük rolü var. Kendisine, ülkemizde oluşturmaya çalıştığı bu farkındalık için ne kadar teşekkür etsek az sanırım.
Peki bu eğitim dizgesinde dalıcı adaylarına hangi konular aktarılacak? Bu sorunun cevabını birazdan vereceğim ancak aslına bakarsanız, sadece biz dalıcıların değil, tüm deniz sevdalılarının bilmesi gereken genel bilgiler de yer alıyor bu eğitim dizgesinde.
Örneğin, Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu'nun (UNESCO) su altında bulunan eserlere verdiği önemi ya da Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi'nin (ICOMOS), su altı kültür mirasının korunması alanındaki evrensel yaklaşımlarını öğreniyorsunuz.
Dalışlarınızda tarihi ya da kültürel bir esere rastladığınızda ne yapmanız gerektiğinden, su altında tesadüfen gördüğünüz bir çapanın, aslında belki de tarih öncesi kaçıncı yüzyıldan kalmış olabileceğine kadar birçok yeni bilgiyle farkındalık oluşturuyorsunuz. Belki de, küçük ve önemsiz gibi görünen bir eski eser kalıntısı, geleceğe ışık tutacak çok önemli bir bilinmeyeni saklıyor olabilir. Hatta dipte tek başına duran bir kalıntı, dev bir yapbozun bulunamayan parçası olabilir. İşte bu yüzden, her sorumlu dalgıcın, su altında karşılaştığı bir esere nasıl davranması gerektiği, nerelere haber vermesi gerektiği gibi bilgiler, bu derste dalıcılara aktarılıyor olacak.
Ders konulara şöyle bir göz atacak olursak;
SU ALTINDA KARŞILAŞILABİLECEK ESERLERE BİR BAKIŞ
Gemi batıkları
Su altında kalmış yapılar
Çapalar
Amforalar
Bu kalıntılarla karşılaşıldığında yapılması gerekenler
SU ALTI KÜLTÜR MİRASI İÇİN YAPILACAK ÇALIŞMALAR VE ICOMOS TÜZÜĞÜ
SU ALTI KÜLTÜR MİRASI YASALAR VE YÖNETMELİKLER
Yasalarda kültür varlıkları
Hangi taşınmaz kalıntılar kültür varlığı sayılır?
Hangi taşınır kalıntılar kültür varlığı sayılır?
Dalış yasağı olan alanlar ve yasal dayanağı
SU ALTI KÜLTÜREL MİRASININ KORUNMASI HUSUSUNDA FARKINDALIK ÇALIŞMALARININ GEREKLİLİĞİ VE ÖNERİLER
TARİH ÖNCESİ, TARİH ÇAĞLARI, DÖNEMLER ve UYGARLIKLAR
Son olarak ta, UNESCO'nun su altı kültür mirası dalışlarında benimsediği etik kurallarına şöyle bir göz atalım;
Gelecek nesiller için su altı kültür mirasını koruyun
Su altındaki gemi, yerleşim ve diğer arkeolojik kalıntıları dokunulmamış olarak muhafaza edin
Arkeolojik alanların yasal koruma yönetmeliklerine uyun
Belirlenmiş alanlarda dalış izni isteyin
Sadece arkeologlar kalıntıları su altından çıkarabilir
Su altından hatıra almayın
Alanları koruyan önlemlere saygı gösterin
Karşılaştığınız kalıntıları sorumlu makamlara bildirin
Aldığınız objeleri teslim edin
Ortak kültürel mirasımız satılmasın
Bulduğunuz alanların belgelenmesi için mutlaka bildirin
Eserleri fotoğraf çekerken dikkatli olun
Su altında güvende kalın
Rol model olun
Su altı kültür varlıklarını koruma konusunda UNESCO 2001 sözleşmesini destekleyin
Su altı kültür mirasımız, geçmişten sağladığı bilgilerle, geleceğe ışık tutacaktır. Lütfen koruyun...